تعیین سیاستهای بهره برداری بهینه از مخازن سدها در سالهای خشک (مطالعه موردی : سد ایلام)

یکی از موضوع های مهم در مدیریت منبع های آب، بهینه سازی بهره برداری از مخزن سد است. این موضوع با افزایش تقاضا و به ویژه در سالهای خشک اهمیت بیشتری می یابد. با توجه به محدود بودن منابع آب سطحی و ظرفیت مخازن سدها، مدیریت علمی و ارائه سیاستهای بهره برداری بهینه از این مخازن امری لازم و حیاتی در جهت تامین احتیاجات آبی منطقه نیاز میباشد. از طرفی با وقوع پدیده خشکسالی های شدیدتر از خشکی طرح، مخازن سدها در رهاسازی آب مطمئن خود دچار شکست میشوند در چنین وضعیتی استفاده ازابزارها و مدلهای شبیه سازی، مدیریت و برنامه ریزی یکپارچه منابع آب امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. در این ارتباط یکی از موارد مهم، تعیین سیاستهای بهره برداری صحیح از مخازن سدها بویژه در مواقع خشکسالی است بطوریکه بتواند قابلیت عملکرد مناسب و دقیقی را داشته و بتواند تخصیص آب به بخشهای مختلف مصرف را بنحو مناسب انجام دهد که در این تحقیق مورد توجه بوده و برای انجام این مهم، سد ایلام که تنها سد درحال بهره برداری استان ایلام ویکی از منابع اصلی آب شرب شهر ایلام میباشد، به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده و سعی شده سیاست بهره برداری از مخزن سد ایلام برای کاهش بحران کم آبی حوضه در شرایط خشکسالی مورد توجه قرا گیرد و توصیه های کاربردی در این زمینه ارائه شود. برای رسیدن به اهداف این تحقیق از روش مدل سازی با نرم افزار weap استفاده شده است که از وظایف مهم آن شبیه سازی و ارزیابی سناریوهاست. به منظور اجرای مدل پس از جمع آوری و تکمیل اطلاعات مورد نیاز، فایل ورودی مدل weap را با اولویت تامین تقاضای برای مصارف گوناگون تشکیل داده و مدل برای یک دوره آماری 7 ساله (1388-1382) کالیبره گردید. مرحله بعدی تدوین سناریوهای حوضه آبریز سد ایلام در قالب هفت سناریو مختلف در بازه 30 ساله و ارزیابی وضعیت مخزن سد به انضمام چگونگی تامین نیازهای حوضه می باشد. شبیه سازی بهره برداری از مخزن سد ایلام با بررسی سناریوهای گوناگون از قبیل سناریو حذف گیاهان پرمصرف از الگوی کشت و جایگزینی با گیاهان کم مصرف و همچنین سناریو کاهش مصرف آب شرب در حد استاندارهای جهانی نشان داد که استفاده از این رویکرد میتواند سبب کاهش تنشهای آبی ناشی از خشکسالی در سطح حوضه و افزایش 5 تا 12 درصدی تامین آب نیازهای کشاورزی در سناریوهای مختلف گردد. واژه های کلیدی: بحران آب، خشکسالی، بهره برداری، مدلweap